Καλλιτεχνικά Σχολεία: Πολυτέλεια ή Ανάγκη;

Ημερίδα για την Καλλιτεχνική Παιδεία: Αναγκαιότητα ή Πολυτέλεια
Πρεβεδουράκη Κορίνα, εικαστικός – εκπαιδευτικός

Χαιρετίζω την Ημερίδα του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Καλλιτεχνικού Σχολείου Γέρακα. Σε αυτή τη συγκυρία κατά την οποίαν αναδεικνύονται θέματα κακοδιαχείρισης, κατασπατάλησης πόρων και αναγγέλλονται μισθοδοτικές περικοπές μετά από πρόσφατη επιδρομή σε κεκτημένα δικαιώματα των εκπαιδευτικών και όλων των εργαζόμενων, εσείς επιδιώκετε την αποτίμηση της πορείας που έχει διανύσει το καλλιτεχνικό σχολείο στα 7 χρόνια λειτουργίας του. Αναφέρεστε σε εμπειρίες και δράσεις από τη μέχρι τώρα πορεία του θεσμού αυτού και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, όπως το Ηράκλειο και η Θεσσαλονίκη, και αξιολογείτε το ρόλο που διαδραματίζει στη διαδικασία παιδαγωγίας και εκπολιτισμού, μυώντας τους νέους στις ανθρωπιστικές αρχές, διαμορφώνοντας πολίτες με συνείδηση, ευαισθησία, αίσθημα ευθύνης και δικαιοσύνης για ό,τι συμβαίνει στο κόσμο.

Αναρίθμητες βιβλιογραφικές αναφορές και έγκυρες θεωρητικές προσεγγίσεις επιβεβαιώνουν πως η μορφωτική διαδικασία συνδέεται άρρηκτα με την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Από την άλλη πλευρά οι αδιαμφισβήτητες διαπιστώσεις μαρτυρούν πως οι στόχοι της σύγχρονης πολιτικής εναρμονίζονται περισσότερο με τεχνοκρατικής προσέγγισης σπουδές, με επιφανειακή προσέγγιση της ζωής, με προβολή προτύπων καταναλωτισμού και ρηχού εντυπωσιασμού που διευκολύνουν την παθητική αποδοχή και την παραίτηση. Στο μεταίχμιο των δυο τάσεων το Καλλιτεχνικό Σχολείο επιδιώκει να υπηρετήσει τόσο τη γενική παιδεία στη θεωρητική, θετική και τεχνολογική κατεύθυνση όσο και την καλλιτεχνική παιδεία στους τομείς εικαστικά, θέατρο – κινηματογράφο και χορό. Στα πλαίσια αυτά κατά τη διάρκεια του τρέχοντος σχολικού έτους δημιουργήσαμε το «Παιχνίδι για το Αειφόρο Σχολείο» το οποίο σχεδιάστηκε στις αρχές του 2009 από την συνάδελφο – εικαστικό κ. Κωνσταντίνα Μπολιεράκη. Πρόκειται για παιχνίδι προσέγγισης περιβαλλοντικών θεμάτων.

Στην υλοποίησή του συνέδραμε μεγάλη ομάδα εκπαιδευτικών από διάφορα γνωστικά αντικείμενα όπως εικαστικά, μουσική, λαϊκός πολιτισμός, γεωλογία, βιολογία, γεωγραφία, ιστορία τέχνης, θεολογία, αρχαία και νέα ελληνικά, εργαζόμενοι φυσικά και εκτός σχολικού ωραρίου. Την πρόταση αυτή παρουσιάσαμε για πρώτη φορά στο 1^ο Πανελλήνιο Συμπόσιο στο Ίδρυμα Ερευνών τον Ιανουάριο του 2010. Το παιχνίδι αυτό βασίζεται σε μια μέθοδο διδασκαλίας στην οποίαν εμπεριέχεται εξίσου η καλλιτεχνική δημιουργικότητα των μαθητών και οι γνώσεις τους από όλες τις κατευθύνσεις του σχολικού εκπαιδευτικού προγράμματος συμβάλλοντας σε μια ολιστική εκπαιδευτική προσέγγιση δηλαδή στο πάντρεμα διαισθητικών και διανοητικών διεργασιών, στη διατύπωση ερωτημάτων που σκοπό έχουν τη συνειδητοποίηση της σχέσης του νέου με τη φύση, τις επιστήμες, την τέχνη, τον κόσμο, τον συνάνθρωπο, με κάθε τι.

Στο σχολείο αυτό τα όνειρα και οι ιδέες είναι θησαυρός που τον διαφυλάττουμε πολύ προσεκτικά, η άντληση ικανοποίησης κάνει τους μαθητές να αποδεικνύουν έμπρακτα πως αυτό που ζουν μέσα στο σχολικό περιβάλλον διαμορφώνει τη συνείδησή τους, ενδυναμώνει την ευθύνη για υποστήριξη συλλογικών διαδικασιών ενίοτε τους οδηγεί σε ειρηνικές διαμαρτυρίες ενάντια στο άδικο, στη βία, το ρατσισμό, την καταστροφή του περιβάλλοντος, όπου εκφράζουν την αντίθεσή τους με εργαλείο τη ζωγραφική, τη μουσική, την κίνηση και γενικότερα το δρώμενο. Στο σχολείο αυτό τα παιδιά καθοδηγούνται να βιώνουν τη ζωή άμεσα και όχι ωσάν επικοινωνιακό πρόσχημα. Η βιωματική δημιουργική σπουδή της τέχνης προσφέρει ερεθίσματα, για να βρεθούν μπροστά σε ζητήματα αρμονίας, αντίθεσης, συμπληρωματικότητας, σύγκρουσης, ρυθμών, σχημάτων, όγκων και ιδεών.

Η εμπειρία αυτή αναπτύσσει αίσθημα αυτονομίας και ανεξαρτησίας, ενισχύει τη φροντίδα τους για την ολοκλήρωση ενός έργου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο μαθητές και μαθήτριες διανύουν την εφηβεία τους έχοντας την αποδοχή και τη μεσολάβησή μας προκειμένου να αντιληφθούν πως ένα επιπλέον ζητούμενο είναι η ενδυνάμωση της προσωπικής τους ευθύνης, της υποστήριξης συλλογικών διαδικασιών, όπως και της διεκδίκησης χώρου για τις προσωπικές τους ανάγκες δίχως να παραβλέπουν το στοιχείο αλληλεγγύης μεταξύ τους. Με την αποδοχή πως απόλυτη ανεξαρτησία δεν υπάρχει, τα νεαρά άτομα δεν ακολουθούν το δρόμο της απομόνωσης- κάτι που συμβαίνει συχνά στην εφηβική ηλικία, αλλά ανταποκρίνονται στο περιβάλλον με μια εσωτερική συνείδηση, αναπτύσσοντας μια διαδικασία ανταπόκρισης σε αυτό.

Όταν η αισθητική εμπειρία συνοδεύεται από έρευνα και γνώση από διαφορετικές πηγές τότε δεν αρκείται στη μηχανιστική αναπαραγωγή πληροφοριών αλλά συμπληρώνει την εκπαιδευτική διαδικασία με δράσεις, αξιολογήσεις, αναθεωρήσεις και επαναπροσδιορισμούς ώστε τα παιδιά εξοικειώνονται με διαφορετικές ιδέες, αποκτούν σεβασμό για τους άλλους, συχνά επηρεάζονται στη διαμόρφωση ή τροποποίηση πεποιθήσεων, αλληλοσυμπληρώνονται. Με άλλα λόγια συνυπάρχουν δημιουργικά στη σχολική κοινότητα και οι πράξεις τους διέπονται από αρχές και ιδανικά.

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο υπηρετώ αρκετά χρόνια βρίσκεται σε φάση αναζήτησης μηχανισμού διασφάλισης της ποιότητάς του. Αναζητά ειδικούς της παιδαγωγικής επιστήμης για να αναλάβουν την αξιολόγησή του. Πολύ πιθανόν είναι να χρειαστεί ένα σύνολο χρονοβόρων διαδικασιών προκειμένου να τεκμηριωθεί κάποια απάντηση στο ερώτημα «επιτυγχάνονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι του ελληνικού σχολείου;».

Ώσπου να συμβεί αυτό εμείς στο Καλλιτεχνικό σχολείο παρακάμπτουμε οτιδήποτε μας θυμίζει αμέλεια ή αδιαφορία ενώ υπηρετούμε την Τέχνη και τον Πολιτισμό ως απολύτως αλληλένδετες αξίες, διότι αποτελούν τον τρόπο, τη διαδρομή και το περιεχόμενο της ανθρώπινης δράσης, αφού συνδέουν τη ζωή με την ποιότητα. Το ερώτημα Τέχνη + Παιδεία = Πολιτισμός, θα απασχολήσει τη συνάδελφο – εικαστικό, κ. Ελπίδα Πανονίδου, σαν μια παράδοξη εξίσωση στην Ελλάδα του 2010.

Ενώ ο συνάδελφος – εικαστικός κ. Τζίμης Ευθυμίου έχοντας εμπειρία στο Μουσικό όσο και στο Καλλιτεχνικό σχολείο θα μιλήσει για την «Καλλιτεχνική Παιδεία στην Ελλάδα», ταυτίζοντάς την με το κοινωνικό κύτταρο ενός κόσμου που θα είναι ικανός να αποδεικνύει ευρηματικότητα, να επιδεικνύει ευελιξία, να αξιοποιεί την κριτική αντίληψη, να δραστηριοποιείται με ένταση και αντοχή, να παρεμβαίνει όπου και όποτε κρίνει πως είναι απαραίτητο, να διαθέτει γνώση, γνώμη και ισχυρή θέληση, να ερωτεύεται, να πιστεύει στη φιλία, να φέρει διαρκώς συνείδηση και αίσθημα ευθύνης, να συμμετέχει σε ό,τι συμβαίνει στον κόσμο.

Ολοκληρώνοντας, θα αναφέρω μια αναφορά στην αναγκαιότητα της τέχνης που έχει γίνει πριν από πολλούς αιώνες, στον Πολιτικό (στ. 299e), όπου ο Πλάτων αναφέρει πως «αν ένας νόμος εμπόδιζε τον καλλιτέχνη να ερευνά, οι τέχνες θα χάνονταν για πάντα, χωρίς ελπίδα να ξαναγεννηθούν. Και η ζωή μας, που έτσι κι αλλιώς είναι γεμάτη βάσανα, θα γινόταν αφόρητη»….

Ευχαριστώ που με ακούσατε και εύχομαι καλή πρόοδο στις εργασίες αυτής της Ημερίδας!